hoe leer je fotograferen?

Soms vragen mensen mij hoelang ik inmiddels fotografeer en wat ik er zo leuk aan vind. Ook ontkom je vaak niet aan de vraag of je een officiële opleiding tot fotograaf volgt of hebt gevolgd, of dat je je alles zelf aangeleerd hebt. Dit blijft altijd een interessant punt: waarin en hoe ga je investeren als fotograaf om jezelf te verbeteren? Dat is natuurlijk voor iedereen anders, maar graag deel ik mijn persoonlijke ervaring hierin met jullie.

Ongeveer een jaar geleden heb ik gekeken naar allerlei mogelijkheden: de Fotovakschool in Apeldoorn, verkorte opleidingen, cursussen en workshops. Want wat wil ik precies verbeteren en hoe kan ik dat het beste doen? Inmiddels ben ik erachter dat je het jezelf zo ingewikkeld kunt maken als je zelf wil. Een vakopleiding kost behoorlijk veel geld (tussen de €5.000 - €10.000) en ook verkorte opleidingen kosten al gauw €1.500 - €3.000. Dit kan hartstikke leuk en leerzaam zijn, maar hoeft niet voor iedereen de juiste weg te zijn, zeker als je heel specifiek een bepaalde tak van fotografie interessant vindt zoals ik: dieren, motoren en evenementen. Daarom heb ik ervoor gekozen mijzelf steeds verder te ontwikkelen door middel van boeken en online blogs lezen, tutorials kijken, workshops volgen en zoveel mogelijk op pad met andere fotografen. Zo kan ik mijzelf sterk ontwikkelen op de gebieden die ik boeiend vind en waar ik behoefte aan heb. Zo blijft het voor mij een passie en wordt het niet alleen maar werk, want dat wil ik ten allen tijde voorkomen.

Ongeveer 10 jaar geleden heb ik mijn eerste spiegelreflexcamera gekocht: de Nikon D3100 met de kitlens 18-55 mm. Samen met mijn broer ging ik naar de Media Markt om zo'n compleet "pakketje" te scoren. Al gauw kon ik via een kennis een mooie Nikon 55-200 mm (f4-5.6) overkopen voor een klein prijsje. Vooral met die laatste lens ging er een wereld voor mij open, maar veelal gebruikte ik alles in de automatische stand. Ik liet de camera dus helemaal voor mij denken. Zo af en toe schoot ik eens een leuk plaatje van mijn teckels, maar heel veel deed ik er niet echt mee.

Ik had eigenlijk geen idee wat ik aan het doen was. Ik had geen verstand van de instellingen, de tekens en cijfers op een objectief, SD-kaartjes of bewerkingsprogramma's: ik had er totaal geen kaas van gegeten en had ook vroeger nooit gewerkt met een analoge camera, behalve dan zo'n knalgeel weggooi camera'tje voor op vakantie. Pas jaren later ben ik mij gaan verdiepen in het handmatig instellen van de camera en ik kan met recht zeggen dat toen pas ècht een wereld voor mij openging: wat een mogelijkheden!

1. google je rot en ga veel oefenen

Om te beginnen heb ik mij vooral ingelezen op internet: een stukje basiskennis opzoeken, waar staat alles nou precies voor? Wat is diafragma? Wat is sluitertijd en hoe bepaal ik dit in een bepaalde situatie? Dit vond ik zo leuk dat ik na een tijdje ook boeken heb gekocht over fotografie. Een volgende stap was het werken met Lightroom en Photoshop. Ik vond in het begin Photoshop sowieso veel te ingewikkeld en ben begonnen met de basis van Lightroom. Ik heb tutorials opgezocht op Youtube en eindeloos filmpjes gekeken, op pauze gezet, het vervolgens zelf geprobeerd in Lightroom en hup, weer verder kijken. Inmiddels bewerk ik mijn foto's vooral in Lightroom en wanneer nodig in Photoshop omdat je daarin iets meer mogelijkheden hebt, vooral als het om het wegwerken van vervelende foutjes gaat.

In de zomer van 2018 ging ik naar Curacao, met mijn zojuist nieuw aangeschafte Nikon D5300 en de oude vertrouwde 55-200 mm kit-lens. Zoals je ziet heb je echt niet meteen hele dure apparatuur nodig, je moet gewoon ergens beginnen en met het materiaal wat je hebt het onderste uit de kan halen. Op Curacao stikte het van de leguanen en bij gebrek aan honden was een leguaan ook een prima model om te oefenen.

Zie hieronder 2 foto's waar ik nog steeds erg trots op ben:

Nikon D5300 + Nikkor 55-200mm f/4.0-5.6

Foto links: 120mm / 1/1000 / f/5.0 / ISO 400

Foto rechts: 200mm / 1/640 / f/5.6 / ISO 200

Je ziet hieraan dat je echt niet per se meteen een zeer lichtgevoelige lens of professionele camera hoeft te hebben. Het is natuurlijk mooi en handig, maar een kleine scherpte-diepte is ook gewoon mogelijk met een brandpuntsafstand van 100 - 200 mm op f5.0, zoals je hierboven ziet.

Met de kennis en ervaring die ik inmiddels heb, zou ik meteen een kleine fout kunnen benoemen in de linker foto: de leguaan kijkt "uit" de foto, het was mooier geweest als ik het qua compositie iets had opgeschoven, waardoor de leguaan links in beeld staat en hij niet meer "uit" de foto kijkt. Inmiddels heb ik van een professionele fotograaf meer geleerd over compositie en de regel van derden. Nog een goed leerpunt op Curacao was dat het hier altijd behoorlijk zonnig is: veel en fel licht, waarbij je veel schittering hebt in onder andere het water (ik had een polarisatiefilter mee) en waar gauw een deel van je foto overbelicht zou kunnen worden. Juist met dit soort uitdagingen leer je het meest, vind ik persoonlijk.

2. Volg workshops

Eenmaal terug in Nederland ben ik gaan kijken naar geschikte workshops om vooral meer te leren over dierenfotografie. Ik vond er al gauw eentje bij hondenfotograaf Dorine van Shoot Up fotografie. Zij zit een eindje weg (Bergen op Zoom) maar deze workshop was hooguit 1,5 uur rijden en haar stijl sprak mij zo enorm aan! Wat zij deed, daar wilde ik echt meer van leren. Zo gezegd, zo gedaan en ook Dorine liet mij weer zien dat je echt niet altijd een dikke dure lens nodig hebt om goede foto's te maken met zo'n mooie, blurry achtergrond (weinig scherpte-diepte). Wat zij mij vooral heeft geleerd is nadenken over de plek waar je gaat zitten of liggen voor een foto, t.o.v. het object/dier wat je op de foto gaat zetten. Bij honden is het bijvoorbeeld mooi om ooghoogte van de hond aan te houden. Zo creëer je een mooie, wazige achtergrond achter je hond. Het is erg leuk om de foto's van deze workshop terug te zien en te realiseren wat ik toen allemaal geleerd heb van slechts één middag. Ik kan zo'n workshop echt iedereen aanraden!

Nikon D5300 + Nikkor 55-200mm f/4.0-5.6

60mm / 1/640 / f/4.8 / ISO 2500

3. Investeer in een goed objectief

Na de workshop hondenfotografie was ik eigenlijk niet meer te stuiten en heb ik in een aantal nieuwe objectieven geïnvesteerd. Mijn meest "wilde" investering was de Nikkor 70-200mm f2.8. Een geweldige lens waar je als dierenfotograaf denk ik echt niet zonder kunt. Naast het feit dat je dus een bereik hebt van 70mm tot en met 200mm heb je dus ook een lichtsterkte van f/2.8! Deze objectieven zijn zeker niet goedkoop, maar bijvoorbeeld tweedehands is het haalbaar als je een beetje doorspaart.

Op de dag dat het objectief bezorgd werd ben ik gelijk naar buiten gerend om het te testen, ik was meteen verkocht! Elk object of dier wat ik maar tegenkwam, heb ik vastgelegd. De lichtsterkte en de enorme perfecte scherpte met een enorm bereik is geweldig, zeker voor bewegende dieren maar ook voor portretfoto's. Een heel veelzijdig objectief voor het vastleggen van rennende honden, portretten van dieren en mensen maar eigenlijk ook macrofotografie.

Ik ben dat weekend gelijk naar de Zeedijk gegaan voor mijn eerste fotoshoot met deze toplens. De lens is behoorlijk groot en zwaar (1.5 kg), dat was echt even wennen voor mijn best wel kleine handen, maar ook dat is de moeite waard.

Nikon D5300 + Nikkor 70-200mm f/2.8

200mm / 1/1000 / f/2.8 / ISO 200

Naast het fotograferen van honden vind ik het vooral leuk om opgroeiende pups te fotograferen. Laat ik nu net het geluk hebben dat ik heel veel hondenmensen ken en dus ook een aantal fokkers. Mijn volgende testobject was al uitgekozen: pasgeboren pups bij teckelkennel Short Feet's. Inmiddels had ik ook een externe flitser in mijn fotografie-tas maar van flitsen had ik toen nog weinig verstand en dit deed ik dus veelal op de automatische stand. De flitser communiceert dan met je camera en zelf hoef je er eigenlijk niet naar om te kijken. Wel moet je een beetje uitzoeken hoe je het gebruikt: wanneer richt je de flitser op je onderwerp en wanneer liever naar het plafond, daar is online genoeg informatie over te vinden.

Nikon D5300 + Nikkor 70-200mm f/2.8

195mm / 1/100 / f/2.8 / ISO 250

Niet alleen had ik heel veel geleerd van de interessante workshop van Dorine, ook had ik nu een lichtsterk kanon van een lens om te gebruiken. Inmiddels was ik dus al heel wat stappen verder, ook op het gebied van compositie kon ik iets beter bepalen wat wel of niet mooi is in een foto en daar bleef ik (en blijf ik nog) heel veel mee oefenen.

Nikon D5300 + Nikkor 70-200mm f/2.8

200mm / 1/400 / f/2.8 / ISO 200

Naast het bepalen van compositie en nadenken over de scherpte diepte in je foto's ontdekte ik ook het fotograferen met tegenlicht. Prachtige platen krijg je daarvan, maar ook hier moet je een beetje weten wat je doet, omdat een foto al gauw te licht of te donker wordt.

Nikon D5300 + Nikkor 70-200mm f/2.8

70mm / 1/1000 / f/2.8 / ISO 100

Inmiddels gebruik ik de D5300 als reserve camera en heb ik voor vakanties een "gewoon" Nikon 18-200 mm objectief gekocht. Verder fotografeer ik vrijwel altijd met mijn Nikon D7200 in combinatie met de 70-200 f/2.8, een Tokina 11-15mm f/2.8 en de Nikkor 50mm f/1.8. Niet alleen fotografeer ik graag honden, maar ook evenementen en motoren. Hoewel ik daar (nog) geen workshop voor gevolgd heb, ben ik in het voorjaar wel meegegaan met een workshop sportfotografie. Hier heb ik weer veel kunnen oefenen met een zeer beweeglijk "object" namelijk Wakeboarder Sanne Meijer en deze kennis kan ik weer meenemen binnen de motorfotografie.

Naast heel veel oefenen blijf ik ook zeker workshops volgen. Dit jaar heb ik dan ook een privé-workshop gedaan bij Dorine van Shoot Up fotografie om mijzelf nog verder te verbeteren en om ook meer te leren over het handmatig instellen van een externe flitser. Check haar website voor haar prachtige werk en de mogelijkheden qua workshops.

Nikon D7200 + Nikkor 50mm f/1.8

Workshop 2019 van Shoot Up Fotografie bij Posbank.

nog een paar tips

Als je het fotograferen eenmaal een beetje onder de knie hebt, is het ook erg leuk om te gaan experimenteren met het ontwikkelen van je eigen stijl. Je kunt je stijl uitdrukken door het maken van de foto (denk aan belichting, compositie waarin je een kenmerk naar voren laat komen die jij mooi vindt) maar ook met de nabewerking kun je heel veel doen om je eigen stijl te ontdekken.

Hou je van portretten schieten? Wil je bruidsfotograaf worden? Paardenfotograaf? Wat heeft je interesse? Binnen deze tak van fotografie kun je dan kijken welke stijl bij je past, verzadigde kleuren of juist niet? Warme of koude tinten, enzovoorts. Vooral na het fotograferen vind ik het zelf heel erg leuk om in mijn eigen kenmerkende stijl mijn foto's na te bewerken. Ik kan dan ook iedereen aanraden om zelf op zoek te gaan naar wat basiskennis als het gaat om nabewerken: er zijn zat gratis programma's te vinden en Adobe heeft natuurlijk Photoshop en Lightroom in een fotografie-abonnement voor een tientje per maand.

Tip 1: Laat je niet meteen gek maken w.b. de investering in materiaal. Zodra het even kan zou ik je natuurlijk aanraden een mooie, lichtsterke lens te kopen die binnen je budget ligt, al dan niet tweedehands via een erkend verkooppunt of een professionele fotograaf, toch is het altijd hartstikke leerzaam om de spullen die je hebt tot in de puntjes te beheersen en gebruiken op alle mogelijke manieren. Denk ook zeker aan bijvoorbeeld een kleinere investering zoals een mooie portretlens: 50mm f1.8 welke je al hebt voor €80 (Yongnuo) tot €230 (Nikkor).

Tip 2: Kijk en leer van de professionals! Volg fotografen die je goed vindt op social media, bekijk regelmatig hun websites en check tutorials van bekende fotografen, check blogs via websites van winkels (Zoom.nl en Kamera-Express bijvoorbeeld) maar volg ook zeker workshops, zowel online als in het echt.

Tip 3. Heel veel oefenen :) Zo afgezaagd, maar ik blijf dit ook regelmatig zeggen tegen mezelf: ik moet blijven oefenen en mezelf blijven uitdagen met nieuwe ideeën. Ik kan nog zo ontzettend veel leren en dat lukt niet alleen door het lezen en kijken naar anderen, ik moet het gewoon zelf doen.

Tip 4. Omring jezelf met kennis en mensen die net zo'n passie voor fotografie hebben als jij! Daarmee bedoel ik niet alleen boeken, blogs en tutorials verslinden, maar ook zeker aanmelden op bijvoorbeeld een forum waar je kennis en ervaringen kunt uitwisselen zoals op facebook, een account bij Zoom.nl of een fotografieclub of -cursus in de buurt. Ook in mijn vrije tijd spar ik graag met andere (hobby)fotografen en vind ik het erg leuk om samen foto's te maken. Zo leer je ter plekke heel veel van elkaar, zonder dat het je eigenlijk "moeite" kost. Zo is de één goed in de technische aspecten, de ander heeft weer een enorm creatief brein waar allerlei toffe ideeën uitrollen en ga zo maar door. Eigenlijk is op deze manier ons fotocollectief Wa[t]d ontstaan. Ben je op zoek naar een leuke fotografieclub in Friesland? Zeker voor de beginnende fotograaf kan dit heel erg leuk en leerzaam zijn: Fotoclub Marrum.

tips & tutorials

-> Online tutorials over Lightroom, Photoshop en fotografie in het algemeen: https://mhilarius.nl/category/tutorials

-> Hondenfotografie & workshops: https://www.shootupfoto.com

-> Fotografietips, blogs en cursussen: https://www.fotografiecor.nl

-> Blogs, tips, cursussen en meer: https://www.derooijfotografie.nl

Zelf organiseer ik een aantal keer per jaar een ééndaagse fotografiecursus in Friesland (omgeving Leeuwarden) en in de buurt van Nijmegen, voor beginnende hobbyfotografen en een speciale fotografiedag voor gevorderde (hobby)fotografen samen met een bevriende vakfotograaf. Hier kun je meer informatie vinden.

Groetjes,

Jolien

Sportfotografie workshop gevolgd samen met mijn vader, via Cameranu.nl in samenwerking met Sanne Meijer.

Fotograferen met mijn eigen Nikon D5300 + geleend objectief: Nikon AF-S 400mm f/2.8E VR van Cameranu.nl.

Foto credits: Daniel van den Berg - specialist in professionele apparatuur bij Cameranu.